Hər kəsə məlumdur ki, Ulu Öndər Heydər Əliyev SSRİ-nin süqutundan sonra da, türk dünyasının əsas himayə­darlarından biri idi. Dahi şəxsiyyət Heydər Əliyev müstəqil Azərbaycanın rəhbərliyinə qayıdandan sonra, təkcə Azərbaycan dövlətçiliyi üçün deyil, eyni zamanda, yeni müstəqillik əldə etmiş digər türk dövlətlərinin inkişafı üçün də əlindən gələni etmişdir. Sirr deyil ki, türk xalqlarının mükəmməl dövlət qurmasını istəməyənlər çox idi. Ona görə də, Ulu Öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın müstəqilliyini və dövlətçiliyini qorumaq­la digər türk dövlətlərinin bərabərliyi, gələcək tərəfdaşlığı üçün tarixi xidmət göstərmiş oldu. Ümummilli Lider Heydər Əliyev 1993-cü ildə Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçilən­də demişdir: - “Türkdilli ölkələrlə əlaqələ­rimiz sürətlə inkişaf etməlidir. Bizim bu dövlətlərlə əlaqələrimiz uzun illər çox yaxın olub. Bu əlaqələri qırmaq olmaz, əksinə, inkişaf etdirmək lazımdır”.

    Ulu Öndər Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıdışı, ölkəmizin təkcə yetmiş il eyni dövlətin tərkibində olduğumuz Orta Asiya respublikaları ilə deyil, türk dün­yasının ən qüdrətli dövləti olan Türkiyə Cümhuriyyəti ilə münasibətlərini də, məhz lazım olan səviyyəyə qaldırmış­dı. O, müstəqil Azərbaycana rəhbərlik etdiyi illərdə dəfələrlə Türkiyədə səfər­lərdə olmuş, Türkiyənin dövlət və hö­kumət rəhbərləri Azərbaycana çoxsaylı səfərlər etmişdilər. Xüsusilə qeyd edək ki, Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Prezidentliyi dövründə xarici ölkələrin rəhbər şəxs­ləri ilə 500-dən çox görüş keçirmiş və bu görüşlərin, təxminən, 100-ü Türkiyənin payına düşmüşdür. 20 sentyabr 1994-cü ildə Azərbaycan xarici neft şirkətləri ilə “Əsrin müqa­viləsi”ni imzalayanda, Türkiyə şirkəti TPAO-nun payı cüzi – 1,75 faiz idi. Bunun səbəbi türk şirkətinin müqavilə üzrə danışıqlara gec qoşulması, Qərb sərmayədarları ilə müqayisədə asta­gəllik etməsi olmuşdu, lakin sonradan Ulu Öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın layihədə­ki payı hesabına Türkiyəyə əlavə 5 faiz ayrılması barədə qərar verdi. Nəticədə, Türkiyə “Əsrin müqaviləsi”nin mühüm iştirakçılarından birinə çevrildi. Azər­baycanın 1996-cı ildə imzaladığı ikinci böyük müqavilə – “Şahdəniz” layihə­sində isə, Türkiyəyə daha yüksək – 9 faiz pay ayrılmışdı. 1999-cu ilin noyab­r ayında İstanbulda Bakı –Tbilisi –Ceyhan neft kəmərinə dair həlledici qərar veril­miş və ilkin hökumətlərarası saziş im­zalanmışdı. “İstanbul bəyannaməsi”nə Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstanın dövlət başçıları, eləcə də, layihəyə dəstək verən ABŞ rəhbəri Bill Klinton­la yanaşı, Qazaxıstan Prezidenti Nur­sultan Nazarbayevin də imza atması kəmərə daha böyük regional önəm qazandırmışdı. O zaman Qazaxıstanın bu layihəyə qoşulmasında Ulu Öndər Heydər Əliyevin mühüm, təşəbbüskar rolu ol­muşdur. Ümummilli Lider Heydər Əliyev 18 noyabr 1994-cü ildə türk dövlət baş­çılarının İstanbul sammitində demişdi: - “Ötən müddətdə Azərbaycan tərəfinin buraxdığı səhvlər nəticəsində Azər­baycanın Qazaxıstanla, Özbəkistanla, Türkmənistanla, Qırğızıstanla əlaqələ­ri çox zəif olub. Bildirmək istəyirəm ki, Azərbaycan bu əlaqələrin gücləndirilməsinə çalışır və çalışacaqdır. Bizim əməkdaşlığımız zamanın hökmüdür. Bu əməkdaşlığımız xalqlarımızın, ölkələrimizin tarixi kökləri, əsrlər boyu toplanmış adət-ənənələrinin birliyi, dil birliyi və fəaliyyət birliyi əsasında quru­lub. Bu, çox böyük əsasdır və biz bu imkanlardan səmərəli istifadə etməli­yik”.

      Ulu Öndər Heydər Əliyev zəkası ilə türk dünyasında birliyin formalaşdırılması üçün uzaqgörən addım atıb, dahi rəhbərin bilavasitə təşəbbüsü ilə təməli qoyularaq həyata keçirilən qlobal layihələr türkdilli dövlətləri birləşdirir. Türk dünyasının Ulu Öndər Heydər Əliyev ilə qürur duyması və Onun dahi şəxsiyyət, müdrik siyasi xadim kimi qəbul olunması da tarixi etirafdır. Bu mənada türk dünyasının tarixi şəxsiyyətləri sırasında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyətindən bəhs olunan “Türk dünyası” kitabının nəşri qürurvericidir. Ulu Öndər Heydər Əliyevin respublikamızın gələcəyi naminə göstərdiyi böyük fəaliyyətinin nəticələri zaman keçdikcə daha aydın şəkildə görünməkdədir. Bu gün, ölkəmiz Ümummilli Lider Heydər Əliyev dühası ilə daha da inkişaf edir, möhkəmlənir. Sevindirici haldır ki, Ümummilli Lider Heydər Əliyev türk dünyasının bir amal uğrunda birləşdirilməsi üçün heç kəsin ata bilməyəcəyi addımları atmışdı. Nə yaxşı ki, həmin addımlar bu gün türkdilli ölkələrin hamısında qə­tiyyət və qədirbilənliklə davam etdirilir.

   Müşfiq Səfərov,

 Yeni Azərbaycan Partiyası Beyləqan rayon təşkilatının sədri.