HerGun.Az -ın PolitRUS ekspert-analitik şəbəkəsinin rəhbəri Vitali Arkovla müsahibəsi.

- Prezident İlham Əliyev yerli televiziya kanallarına verdiyi müsahibədə Azərbaycanın Avropa Birliyinə daxil olmasının mümkünsüzlüyünü söylədi. Beləliklə, dövlət başçısı Bakının müstəqil inkişaf yolunu davam etdirəcəyini açıqladı. O, həmçinin Azərbaycanın Şərq Tərəfdaşlığı proqramında fəal iştirak etməyəcəyini də vurğuladı. Bu barədə fikriniz necədir? Avropa Birliyi bu təşkilata üzv olmaq üçün növbələrini gözləyən ölkələrə nə təklif edə bilər?

- Azərbaycan dünya birliyi tərəfindən güclülər sırasında tanınan və beynəlxalq proseslərə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərən suveren, siyasi və iqtisadi cəhətdən müstəqil bir dövlətdir. Buna görə, Prezident İlham Əliyev Azərbaycanla Avropa Birliyi arasındakı münasibətlərin bərabərlik və dürüst tərəfdaşlıq prinsiplərinə əsaslanmalı olduğunu deyəndə, hansı ki, artıq Bakı ilə bir sıra AB üzvləri arasında qurulub, tamamilə haqlıdır. Brüsselin Azərbaycan, Türkiyə və digər dövlətlərə “Avropa Birliyi ilə əməkdaşlıq etmək hüquqlarını sübut etməli olan kömək istəyənlər” rolunu təyin etməsi tamamilə qəbuledilməzdir.

Azərbaycan Avropa Birliyinə üzv olmaq məqsədini qarşıya qoymur. Ən azı ona görə ki, AB-nin keçmiş SSRİ respublikaları və sosialist ölkələri düşərgələrindən olan üzvləri ilə bağlı kədərli nümunəsində gördüyümüz kimi, bu, siyasi müstəqilliyin qismən itirilməsinə səbəb olacaq.

Bununla birlikdə, Brüssel ilə müxtəlif sahələrdə geniş əməkdaşlığa diqqət yetirilir və münasibətlər bu istiqamətdə inkişaf etməlidir. Üstəlik maraq qarşılıqlıdır. Ancaq “metropolis-koloniya” formatında deyil. Dünyada tamamilə fərqli qaydaların mövcud olduğu 21-ci əsrdə yaşayırıq.

- Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin səviyyəsini necə xarakterizə edə bilərsiniz? Gələn il hansı yolla inkişaf edəcək?

- Obyektiv səbəblərə görə, Azərbaycan hələ Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil ola bilməz, amma bütövlükdə cəmiyyətlə və onun nüvəsi sayılan Rusiya ilə əməkdaşlığı durmadan inkişaf etdirir. Rusiya qeyri-neft mallarının idxalı və ixracında Azərbaycanın bir nömrəli tərəfdaşı olaraq qalmaqda davam edir.

Azərbaycan mallarını, ilk növbədə kənd təsərrüfatı məhsullarının böyük Rusiya bazarına tanıtmaq üçün ən əlverişli şərtlər yaradılıb. Rusiya biznes və maliyyə sektoru Azərbaycan iqtisadiyyatına, o cümlədən yeni sənaye sahələrinin və əlavə iş yerlərinin açılmasına fəal şəkildə investisiya qoyur. Hal-hazırda Azərbaycanda Rusiya kapitalı ilə 700-dən çox şirkət fəaliyyət göstərir və Azərbaycan iqtisadiyyatına birbaşa Rusiya investisiyalarının həcmi 1,5 milyard dolları keçib.

İki ölkə arasında enerji sahəsində və xüsusilə neft-qaz sektorunda - karbohidrogenlərin istehsalı, nəql edilməsi və emalı sahəsində əməkdaşlıq genişlənir.

Azərbaycan və Rusiyanın əsas iştirakçılarından biri olduğu Avrasiyada yeni beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin layihələrinin həyata keçirilməsi ölkələrimizi və xalqlarımızı təkcə kağız üzərində deyil, həm də quruda və suda - yeni yollar və dəmir yollarının tikintisi, dəniz limanlarında körpülərin və yük terminallarının inşası ilə birləşdirir.

Xəzərin hüquqi statusu haqqında Konvensiyanın imzalanması Moskva ilə Bakı arasında qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın yeni geniş perspektivlərini açdı.

- 2020-ci ildə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllində hər hansı bir irəliləyiş mümkündürmü? Rusiya bu işdə hansı rol oynaya bilər?

- Bir tərəfdən, baş nazir Nikol Paşinyan və komandasının "Qarabağ Ermənistandır və nöqtə" ruhundakı açıqlamaları sırf daxili siyasi xarakter daşıyır. Digər tərəfdən, bunu etməklə danışıqlar prosesinə dağıdıcılıq gətirirlər və Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovun düzgün qeyd etdiyi kimi, Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllinə dair uzunmüddətli işini və əldə etdiyi müsbət nəticələrini kənara qoymuş olduqları üçün ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr ölkələrini təhqir edirlər.

Danışıqlar prosesində irəliləyişlərə ümid barədə danışırıqsa, onda başlanğıc üçün erməni tərəfi əvvəllər əldə edilmiş bütün razılaşmaları tam şəkildə yerinə yetirməyə başlamalıdır. Ancaq İrəvan hər cür şəkildə, müxtəlif bəhanələrlə bunu rədd edir, yalnız konstruktivlik əhval-ruhiyyəsini təqlid edir. Bəli, Ermənistan tutulmuş şəxslərin mübadiləsində və media nümayəndələrinin Azərbaycanla qarşılıqlı səfərlərində iştirak edir. Yəni, bu nümunələrə qarşı Azərbaycan və vasitəçilər tərəfindən əvvəllər götürülmüş öhdəliklərin yerinə yetirilməməsi ilə bağlı irəli sürülən bütün iddialara qarşı çıxmaq üçün o, minimum səviyyəni yerinə yetirir. Deyin, baxın - biz bunu, bu və bunu edirik.

Dəfələrlə demişəm ki, Ermənistan hakimiyyəti - həm keçmiş, həm də indiki - ölkədə dövlət səviyyəsində qorunan kütləvi antiazərbaycan təbliğatının və hətta isteriyanın girovudur. Və bu, Paşinyan və Konun  indiyə qədər bütün bəyanatlara baxmayaraq belədir.

Bəs Ermənistan cəmiyyətinin hətta işğal edilmiş yeddi rayonun Azərbaycana qaytarılması məsələsində mənfi mövqeyi (Dağlıq Qarabağın gələcəyi məsələsi danışıqların predmeti olaraq qaldıqda) Ermənistanın öhdəliklərini yerinə yetirməsinə mane olursa, onda rəsmi Yerevan niyə vəziyyətin dəyişməsi üçün addım atmır?

Başlanğıc üçün anti-Azərbaycan təbliğatını qatlayıb bir kənara qoymaq, Bakını çətin də olsa da düşmən vəziyyətdən çıxarıb danışıqlar prosesində tərəfdaş kimi müəyyənləşdirmək lazımdır. Və yenə də cənab Məmmədyarovun düzgün qeyd etdiyi kimi, Ermənistan işğal altındakı əraziləri qoltuğu altına alaraq onlarla birlikdə, məsələn, Aya qaça bilməyəcək. Bölgədəki qonşularla dinc yanaşı yaşamaq üçün kompromislər axtarmalıdır, çünki Ermənistanın elə öz hərəkətləri nəticəsində yaranan blokada ölkə iqtisadiyyatını və əhalisini son həddə çatdırıb.

Hazırkı vəziyyətdə, İrəvan qəsdən sülh yolu ilə nizamlanmadan və qonşularla kompromis tapmaqdan imtina etdiyi üçün onu yalnız humanitar fəlakət gözləyir. Və nə qədər erkən baş versə, Nikol Paşinyan və onu nəzarətdə saxlayan Corc Soros "yuvasının quşları" daha fəal şəkildə Rusiya ilə münasibətləri pozacaq. Yerevan üçün acı həqiqət budur ki, bütün bu illər ərzində Ermənistan yalnız Moskvanın dəstəyi sayəsində fəlakətə uğramayıb. Yeni hökumətin Ermənistanı yönəltdiyi Qərb ölkələrindən heç biri Rusiyanın kimi Yerevana kömək etməyəcək. Və Paşinyanın bütün “vurnuxmalarına” baxmayaraq, köməyə davam edir, çünki onun legitimliyi şübhə altında olan rejimini deyil, dost Ermənistan xalqını xilas edir.

Ermənistandakı vəziyyət indi gördüyümüz eyni ssenariyə uyğun olaraq inkişaf edərsə, Paşinyan və komandasının hakimiyyəti əllərində saxlaması getdikcə daha çətin olacaq. Artıq növbəti parlament seçkilərində acınacaqlı şəkildə uğursuzluğa düçar ola bilərlər. Əlbəttə əgər seçkilər ədalətli və şəffaf olarsa. Ancaq Paşinyan hökumətinin azadlıq və demokratiya ilə bağlı gəlişi gözəl sözləri deyil, həqiqi hərəkətləri ölkənin mövcud rəhbərliyinin demokratiya prinsiplərinə sadiqliyini getdikcə şübhə altına alır. Getdikcə aydın olur ki, Ermənistan klassik bir sxemlə inqilabdan diktaturaya doğru gedir.

Rasim Babayev